Çocuk Edebiyatı Üzerine

Çocuk Edebiyatı Üzerine

Çocuk Edebiyatı Üzerine

Erken çocukluk döneminde dil gelişiminin yeri oldukça önemli yer tutar. Çocuklarımızın dil gelişiminde hem insan beyninin biyolojik yapısı, düşünme sisteminin gelişimi, hem de çocuğun içinde bulunduğu çevre ve kültür etkilidir. Aynı zamanda, dil gelişimi de çocuğun bilişsel, duygusal, sosyal gelişiminde önemli bir etkiye sahiptir. Toplumsallaşmada dilin önemli bir yeri olduğu gibi, kavram gelişimi, düşünme, ilişki kurma, problem çözme gibi bilişsel gelişim alanlarında da etkilidir. Dil gelişimi diğer gelişim alanlarıyla karşılıklı etkileşim içindedir ve birlikte ilerleme sağlamaktadır.

Çocuklarımızın dil gelişimini desteklemek için Dil Atölyelerimizde  çocuk edebiyatını aktif olarak kullanmaktayız. Aynı zamanda okunan eserler günlük hayatlarında bulunan materyallerle kullanarak pekiştiririz. Okunan eser bir kere okuyup geçmeyiz. Temasını özenle seçtiğimiz eserimizi belli sürelerle tekrar çocuklarımızla buluştururuz. Her defasında dikkatimizi farklı bölüm çeker. Farklı etkinlikler okuduğumuz eseri hayatın bir parçası haline getirmeye özen gösteririz.

Çocuk Edebiyatı Çocuklarımız İçin Önemi

Kitap aracılığıyla çocuklarımız, dünya hakkındaki bilgilerini geliştirdikleri gibi kendilerine ait duyarlılıklarını, hayal güçlerini, yaratıcılıklarını ve iletişim becerilerini de geliştirirler. Günlük olaylar hakkında deneyim kazanırlar. Sosyal davranış örneklerini öğrenerek toplum içinde uygun davranışlar sergilerler. Ayrıca yine kitaplar aracılığıyla anadilini doğru ve gelişmiş bir yapıda kullanma fırsatı bulurlar. Nesneleri tanır, sembolleri ayırt eder, olayları tahmin eder, kavram gelişimi gibi zihinsel beceriler yönünden de desteklenirler.

Aynı zamanda duygu ve düşünce dünyasını dilsel ve görsel iletilerle zenginleştirir. Hayatı, insanı ve çevreyi tanıma imkanı sağlar. Çocuk, kendisi için yazılmış edebiyat eserinde, yaşadığı ortamın benzerini bulur. Yazılanlarla yaşananlar arasında ilişki kurar, karşılaştırmalar yapar.

Çocuk edebiyatının önemli işlevleri arasında ‘tanıma’ başlığını görebiliriz. Tanıma işlevi, “çocuğu tanıma”, “çocuğun kendini tanıması” ve “çocuğun insanı ve yaşamı tanıması” olmak üzere üç farklı yolla gerçekleşmektedir.

Bu noktada çocuk kitapları, yetişkinle çocuğun birlikte nitelikli zaman geçirmesine olanak tanıyan en etkili araçlardan biridir. Kitaplar aracılığıyla çocukla yapılan konuşmalar, tartışmalar, akıl yürütmeler vb. çocuğun tanınması sürecinde yetişkine önemli bilgiler sağlayabilmektedir. Çocukla birlikte okunan bir kitaptan yola çıkarak çocuğa yöneltilecek olan “Bu kitabı beğendin mi? Neden?”, “Kitaptaki hangi karakteri kendine daha yakın hissettin?”, “Öyküdeki kahramanın yerinde sen olsaydın nasıl davranırdın?”, “Sence bu öykü nasıl bitmeliydi?” gibi sorular, çocuğun iç dünyası ile duygu ve düşünce evreninin keşfedilmesinde büyük önem taşımaktadır.

Çocuk edebiyatının tanıma işlevinin bir diğer boyutu “çocuğun kendini tanıması” dır. Kendini tanıma, kuşkusuz kişi için son derece önemli bir yetkinliktir. Kişi, kendi yeterliklerini, yeteneklerini, ilgilerini, tutumlarını, düzeyini vb. bildiği ve belirleyebildiği ölçüde yaşama ilişkin amaçlarında daha akılcı ve gerçekçi bir yol izleyebilir. Ayrıca kişinin kendini tanıması, kendisiyle ilgili duygu ve düşüncelerinin kendi içinde mantıksal bir tutarlılığa sahip olmasını sağlamakta ve böylece benlik gelişiminin daha nitelikli bir biçimde gerçekleşmesine olanak tanımaktadır.

Çocuklar, kitaplar aracılığıyla dünya hakkında daha çok şey öğrendikçe kendilerini de daha çok keşfeder hale gelerek kim oldukları, neye değer verdikleri, neleri sevdikleri konusunda bir algı geliştirirler. Edebiyat eserleri çocukların kendileri, çevreleri ve dünya hakkında hem duyuşsal hem bilişsel bilgi birikimlerini arttırarak çok yönlü gelişimlerine destek veren en önemli araçlardan biridir.

Çocuğu yaşamda karşılaşabileceği zorluklara hazırlamak, ona yaşamda karşılaşabileceği sorunlar karşısında çözümler ve çıkış yolları bulma becerisi kazandırmak, çocuğun yaşamdaki olay ve durumlarla ilgili bilgi sahibi olmasını sağlamak, çocuğa insan ve yaşam gerçekliğini duyumsatmak ve ona yazınsal bir yaşam deneyimi sunmak; çocuk edebiyatının temel sorumlulukları arasında yer almaktadır.

KAYNAKLAR

Karagül, S. (2019). Çocuk Edebiyatının Temel İşlevleri: Felski’nin Yaklaşımı Doğrultusunda Bir Değerlendirme . Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi , 5 (2) , 334-351 . DOI: 10.31464/jlere.547408

Ungan, S, Demi̇r, E. (2016). Günümüz Çocuk Edebiyatı Yazarları ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme . Türkiye Eğitim Dergisi , 1 (1) , 40-65.

Senemoğlu, N. (1989). Okulöncesi eğitimde dilin önemi. Milli Eğitim Vakfı Dergisi, 4(14), 21-22.

MERVENUR YILMAZ

ÇOCUK GELİŞİMİ UZMANI